قبل از شروع آزمون، این دستورالعمل مختصر را با دقت بخوانید.
شما باید 60 سوال را که به 5 گروه تقسیم شده‌اند، پاسخ دهید. هر سوال به این صورت ارائه می‌شود: در بخش بالای صفحه یک مستطیل وجود دارد که شامل یک نقاشی است و در گوشه سمت راست پایین آن یک جزء گمشده است. در زیر مستطیل، 6 یا 8 قطعه قرار دارند که از نظر شکل و اندازه با جای خالی مطابقت دارند. وظیفه شما این است که بر اساس منطق و الگوهای موجود در نقاشی، آن قطعه را انتخاب کنید که نقاشی را به طور کامل تکمیل می‌کند. شما 20 دقیقه زمان برای پاسخگویی به تمامی سوالات دارید؛ بنابراین در سوالات اولیه زمان زیادی را صرف نکنید، زیرا سطح دشواری آن‌ها به تدریج افزایش می‌یابد.
تفسیر نتایج آزمون IQ
| شاخص‌های IQ | سطح توسعه هوشی |
| 140 | هوش فوق‌العاده، برجسته |
| 121-139 | سطح بالای هوشی |
| 111-120 | هوش بالاتر از متوسط |
| 91-110 | هوش متوسط |
| 81-90 | هوش پایین‌تر از متوسط |
| 71-80 | سطح پایین هوشی |
| 51-70 | درجه سبک از ناتوانی ذهنی |
| 21-50 | درجه متوسط از ناتوانی ذهنی |
| 0-20 | درجه شدید از ناتوانی ذهنی |
نتایج پایین همیشه باید نسبت به نتایج بالا کمتر قابل اعتماد فرض شوند.
درباره ماتریس‌های تدریجی ریون
روش «مقیاس ماتریس‌های تدریجی» در سال 1936 توسط جان ریون به همراه L. Penrose توسعه یافت و از آن زمان تاکنون به عنوان یکی از قابل اعتمادترین و عینی‌ترین ابزارها برای ارزیابی توسعه هوشی شناخته می‌شود. این آزمون توانایی انجام فعالیت‌های سیستماتیک، برنامه‌ریزی شده و منطقی را مورد سنجش قرار می‌دهد و از شرکت‌کنندگان می‌خواهد تا الگوهای پنهان در مجموعه‌ای از عناصر گرافیکی را شناسایی کنند.
در طول توسعه این روش، توجه ویژه‌ای به این موضوع شده است که ارزیابی هوش تا حد امکان از تفاوت‌های فرهنگی، آموزشی و تجربیات زندگی آزمون‌شوندگان مستقل باشد. این امر امکان استفاده از این آزمون در تحقیقات بین‌المللی و در عمل‌های بالینی را فراهم می‌کند، جایی که رویکرد جهانی اهمیت دارد. این آزمون در دو نسخه ارائه می‌شود — یکی برای کودکان و دیگری برای بزرگسالان. نسخه ارائه شده در اینجا برای افراد 14 تا 65 سال مناسب است و زمان تکمیل آن به 20 دقیقه محدود شده است که آن را برای استفاده گسترده مناسب می‌کند.
ساختار آزمون شامل 60 ماتریس است که به 5 سری تقسیم شده‌اند. هر سری با افزایش تدریجی سطح دشواری سوالات مشخص می‌شود و سوالات نه تنها از نظر تعداد عناصر بلکه از نظر نوع روابط منطقی که باید شناسایی شوند نیز پیچیده‌تر می‌شوند. این درجه‌بندی امکان تعیین دقیق نه تنها سطح کلی هوشی بلکه ویژگی‌های عملکرد شناختی هر آزمون‌شونده را فراهم می‌کند.
نتایج آزمون بر اساس توزیع نرمال (منحنی گوس) تقسیم‌بندی می‌شود که دقت بالایی در تعیین سطح IQ تضمین می‌کند. این بدان معناست که اکثر شرکت‌کنندگان نمره‌هایی دریافت می‌کنند که در اطراف مقدار میانگین متمرکز است، در حالی که نمرات بسیار بالا یا بسیار پایین به ندرت مشاهده می‌شوند. این روش پردازش داده‌های آماری نه تنها تفاوت‌های فردی را آشکار می‌سازد بلکه امکان انجام مطالعات مقایسه‌ای دقیق در تحلیل‌های گروهی و جمعیتی را نیز فراهم می‌کند.
تحلیل کیفی نتایج آزمون ریون
سری A. ایجاد روابط در ساختار ماتریس
در این سری، وظیفه تکمیل بخش گمشده تصویر اصلی با استفاده از یکی از قطعات ارائه شده است. برای موفقیت در این کار، آزمون‌شونده باید ساختار تصویر اصلی را با دقت تجزیه و تحلیل کند، ویژگی‌های متمایز آن را شناسایی نماید و معادل آن را در میان قطعات ارائه شده بیابد. پس از انتخاب، قطعه با تصویر اصلی ترکیب شده و با محیط اطراف ارائه شده در ماتریس مقایسه می‌شود.
سری B. قیاس بین جفت‌های شکل
در این سری، اصل ساخت بر پایه ایجاد قیاس بین جفت‌های شکل استوار است. آزمون‌شونده باید قاعده‌ای که بر اساس آن هر شکل ساخته شده است را شناسایی کند و بر همین اساس قطعه گمشده را انتخاب نماید. تشخیص محور تقارن که شکل‌ها در نمونه اصلی حول آن مرتب شده‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سری C. تغییرات تدریجی در شکل‌های ماتریس
این سری با افزایش تدریجی پیچیدگی شکل‌ها درون یک ماتریس مشخص می‌شود که توسعه پیوسته آن‌ها را نشان می‌دهد. عناصر جدید بر اساس قاعده‌ای سخت افزاری اضافه می‌شوند و پس از کشف این قاعده، آزمون‌شونده می‌تواند شکل گمشده‌ای را که با دنباله تغییرات تعیین شده مطابقت دارد، انتخاب نماید.
سری D. بازسازی شکل‌ها در ماتریس
در این سری، وظیفه شناسایی فرآیند بازسازی شکل‌ها است که هم در جهت افقی و هم در جهت عمودی رخ می‌دهد. آزمون‌شونده باید اصل بازسازگاری را تشخیص داده و بر اساس آن عنصر گمشده را انتخاب نماید.
سری E. تجزیه شکل‌ها به عناصر
در اینجا، روش بر تحلیل تصویر اصلی از طریق تجزیه شکل‌ها به عناصر فردی متمرکز است. درک صحیح اصول تحلیل و ترکیب شکل‌ها، امکان تعیین این که کدام قطعه تصویر را تکمیل می‌کند، فراهم می‌کند.
زمینه‌های کاربرد آزمون ماتریس‌های تدریجی ریون
- تحقیقات علمی. این آزمون برای ارزیابی توانایی‌های هوشی شرکت‌کنندگان از گروه‌های قومی و فرهنگی مختلف و همچنین برای مطالعه عوامل ژنتیکی، آموزشی و پرورشی که بر تفاوت‌های هوشی تأثیر می‌گذارند، استفاده می‌شود.
- فعالیت‌های حرفه‌ای. کاربرد این آزمون در شناسایی مدیران، کارآفرینان، کسبه، مدیران اجرایی، کیوریتورها و سازماندهندگان مؤثرترین کمک می‌کند.
- آموزش. این آزمون به عنوان ابزاری برای پیش‌بینی موفقیت‌های آینده کودکان و بزرگسالان، صرف‌نظر از پیشینه اجتماعی و قومی آن‌ها، به کار می‌رود.
- عملیات بالینی. این آزمون برای ارزیابی و شناسایی اختلالات نوروسایکولوژیک و همچنین برای نظارت بر نتایج به‌دست آمده از روش‌های مختلف اندازه‌گیری توانایی‌های هوشی، استفاده می‌شود.